သခွားသီးပင်သည် ဘူးဖရုံမျိုးရင်းဝင်ဖြစ်ပြီး အသီးကင်း၊ အသီးနုနှင့် အသီးရင့် နှစ်မျိုးလုံးကိုစားသုံးကြသည်။ အသီးနုကို တို့စား၊ သုတ်စားပြီး အသီးရင့်ကိုအမှည့်ထားပြီးဟင်းချက်စား၊ သုတ်စားကြသည်။ အသီးကင်းလေးများကို အချဉ်စိမ်ပြီးကြာရှည်ထားခံအောင်ပြုလုပ်ထားပြီးစားသုံးကြသည်။ သခွားသီးသည် အရေးပါသောစည်သွပ်ကုန်ကြမ်း သီးနှံတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်စားသုံးရန် သခွားသီးများကိုစင်တင်၊ တိုင်ထောင်ပြီးစိုက်ပျိုးကြပြီး စည်သွပ်ရန်သခွားသီး အကင်းနှင့် အငယ်လေးများကို မြေပေါ်တွင် လွှတ်၍ စိုက်ပျိုးကြသည်။
၁. သီးနှံမျိုးကွဲများ
သခွားမျိုးများမှာ အရွယ်အစားလိုက်၍ ငြုပ်သခွား၊ သခွားချဉ် စသည်ဟုခေါ်ပြီး၊ နိုင်ငံခြားမှလာသော မျိုးများကိုအမည်များပေး၍ထားသကဲ့သို့၊ စည်သွပ်သခွား ကိုလည်း ဂါကင်သခွား ဟုခေါ်ကြသည်။ သို့သော် လည်း မြန်မာပြည်ရှိ ဒေသ မျိုးများကို အိုပီ (OP) ခေါ် သဘာဝ အလျောက်ရရှိသော မျိုးစေ့များကို ပြန်လည် စိုက်ပျိုး နိုင်သောမျိုးများ ရှိသကဲ့သို့ စပ်မျိုး ( Hybrid) များသည် မျိုးထား၍ ပြန်လည် မစိုက်ပျိုးနိုင်သော မျိုးများဖြစ်သည်။ စပ်မျိုးများသည် အထွက် နှုန်းကောင်းခြင်း၊ သီးလုံး ညီညာခြင်း၊ အရောင်အသွေး လှပခြင်း စသည့် လက္ခဏာများဖြင့် ပြည့်စုံသည်။
အိုပီ (OP) ခေါ်ဒေသမျိုးများမှာ မျိုးစေ့ကိုခံယူပြီးပြန်လည် စိုက်ပျိုးနိုင်ပြီး၊ ဒေသရာသီ ဥတုပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ကိုက်ညီ သော မျိုးများဖြစ်သည်။ နှစ်စဉ်မျိုး ယူ၍ ပြန်လည် စိုက်ပျိုးနိုင်သည်။ စည်သွပ်ရန် မျိုးများမှာ အမမျိုး ဟူ၍ခေါ်ပြီး အဖိုပင်နှင့်ရော၍ စိုက်ပျိုးရသည် သို့မဟုတ်ဟော်မုန်း ဖျန်း၍ အသီးတင်အောင်ပြုလုပ်ရသည်။ သခွားပင်တွင်လည်း အဖိုပွင့်နှင့် အမပွင့် သီးခြားပွင့်သဖြင့် ပျား၊ ပိတုန်းများဖြင့် ဝတ်မှုံကူးရသည်။ ထို့ကြောင့် သခွားစိုက်ပျိုးလျှင် ပိုးသတ်ဆေး မဖျန်းရန်နှင့် ဖျန်းလျှင်လည်း ညနေပိုင်း ဝတ်မှုံကူးပြီးမှ ဖျန်းရန်သတိပြု ရမည်။
၂. မြေအမျိုးအစား
မြေအမျိုးအစားမှာ ရေမဝပ်သော နုံးမြေများသည် အသင့်တော်ဆုံးဖြစ်သည်။ မိုးရာသီ တွင် ဘောင်အမြင့်များ ပြုလုပ်ပြီး စိုက်ပျိုးရသည်။
၃. ရာသီဥတု
သခွားသီးကို မိုးရာသီတွင် အများဆုံးစိုက်ပျိုးကြပြီး ရေရရှိသောဒေသများတွင် တစ်နှစ်ပတ်လုံး စိုက်ပျိုးနိုင် သည်။ သို့သော်လည်း ပူပြင်းသောရာသီတွင် ရောဂါပိုးမွှားများစွာ ကျရောက်တတ်သည်။ အိမ်ခြံမြေ ဥယျာဉ်တွင် မိုးရာ သီနှင့်ဆောင်းရာသီများတွင် စိုက်ပျိုးသင့်သည်။
၄. စိုက်ပျိုးခြင်း
(၁) ပျိုးထောင်ခြင်း
သခွားပင်များ ကိုဘောင်များပေါ်တွင် တိုက်ရိုက်စိုက်ပျိုးရသည်။ သခွားပင်များ သည် ကြီးမြန်သော မျိုးဖြစ်သော ကြောင့်ရွှေ့ပြောင်းဒဏ်ကို မခံနိုင်ပါ။ သို့သော်လည်း ပလပ်စတစ်အိတ်တွင် ပျိုးပြီး (၂)ပတ်အတွင်း မြေဆိုင်ခဲ မပျက် စိုက်ပျိုး၍ရသည်။
(၂) စိုက်ပျိုးခြင်း
သခွားပင်များကို တစ်ကျင်းတွင် တစ်စေ့သာ ထည့်၍ ပင်ကြားတန်းကြား (၂x၂) ပေခွဲထား၍ စိုက်ပျိုးပါ။ သက်လျင်များကို တိုင်ထောင်ပေးပြီး သက်ကြီးမျိုးများ (သခွားချဉ်)ကိုစင်တင်၍ စိုက်ပျိုးရမည်။ တိုင်ထောင်ရာတွင် ကြက်ခြေ ခတ်ထောင်ခြင်း၊ ၄၅ ဒီဂရီစောင်း ထားပြီး ဘောင်နှစ်ဘောင်မှ အပင်များကို တင်ခြင်းစသည့် နည်းများဖြင့်ပြုလုပ်ကြသည်။
(၃) အပင်ပြုစုစောင့်ရှောက်ခြင်း
သခွားစိုက်ပြီး (၁၅-၂၀)ရက်အတွင်း ပေါင်းတစ်ကြိမ်လိုက်ပေးရပါသည်။ သခွားသက်တမ်း တစ်လျှောက် တွင်ပေါင်း အခြေအနေအရ (၂-၃) ကြိမ်ပေါင်း လိုက်ပေးရပါမည်။ အပင်လေးများ ခါးကြပ်နေပါက အပင်ခြေ ရင်းကို မြေဆွပေးပြီးနောက် မြေတောင် မြှောက်ပေး ရပါမည်။ ဆောင်းစိုက်ပင်များ အတွက် မြေအစိုဓာတ် အခြေအနေအရ တစ်နေ့ လျှင်ရေ (၂-၄) ကြိမ်အထိ ရေလောင်းပေးရန်လိုပါသည်။
(၄) မြေသြဇာကျွေးခြင်း
စိုက်ပျိုးရေးတွင် အရေးပါသည့် မြေချဉ်ငန်ဓာတ် pH ကို မေ့မထားသင့်ပါ။ မြေချဉ်ငန်ဓာတ် လျော့ကျနေခြင်း၊ သို့မဟုတ် များနေခြင်း ရှိမရှိ စစ်ဆေးပါ။ အကောင်းဆုံးမှာ pH 6-7 ဝန်းကျင်ဖြစ်ပါသည်။ (မြေချဉ်ငန်အကြောင်း အပြည့် အစုံဖတ်ရန် နှိပ်ပါ။) မြေချဉ်ငန်ဓာတ်ကို သဘာဝမြေသြဇာများများထည့်၍ အကောင်းဆုံးအနေအထားကို ထိန်းထားပါ။ အပင်အဟာရ ပြည့်စုံလုံလောက်နေပါက ရောဂါပိုးမွှားကျရောက်မှု နည်းပါးသည့်အတွက် ဓာတုဆေးလွတ် စိုက်ပျိုးလိုသူများအတွက် အထောက်အကူ များစွာ ပြုပါသည်။ သခွားအတွက် အကောင်းဆုံး ရွက်ဖြန်းအားဆေးမှာ ဘူး၊ ဖရုံမျိုးနွယ် အရွက်များဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော အချဉ်ဖောက်ထားသော အရွက်ရည် ဖြစ်ပါသည်။
(ဓာတ်တု ဆေးသုံးစွဲလိုသူများအတွက်) သခွားသည် လျင်မြန်စွာကြီးထားပြီး အသီးစားသော အပင်ဖြစ်၍ နွားချေးမြေဆွေးများနှင့် ဓါတ်မြေသြဇာ အစုံ (N, P, K) ကိုကျွေးရသည်။ ဘောင်များပြုပြင် ချိန်တွင် နွားချေးနှင့်ဓာတ်မြေသြဇာ (P, K) တို့ကို ထည့်ပေးပါ။ အပင်များပေါက်လာပြီး (၂) ပတ်အကြာတွင် ပုလဲဓါတ်မြေသြဇာလ္ဘက်ရည်ဇွန်း (၂) ဇွန်းကိုရေ (၄) ဂါလံနှင့် ဖျော်၍ နှစ်ပတ်တစ်ကြိမ်လောင်းပေးပါ။
(၅) ပိုးမွှားရောဂါကာကွယ်ခြင်း
ဖျက်ပိုးများဖြစ်သော ဘူးဖရုံကျိုင်း၊ ရွက်ထွင်းပိုး၊ သီးလုံးဖောက်ပိုး၊ သရစ်များ ကျရောက်ဖျက်ဆီးတတ်သဖြင့် ဖျက်ပိုးများ၏ စားသောက်ပုံ အမျိုးအစားအလိုက် မြန်မာ့စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းတွင် မှတ်ပုံတင်ထားသော ပိုးသတ်ဆေး အမျိုးများကို ခွဲခြားအသုံးပြုခြင်းဖြင့် ကာကွယ်နှိမ်နင်းနိုင်ပါသည်။
ရောဂါများအဖြစ် ဖားဥမှိုရောဂါ၊ မှဲ့ပြောက်စွန်းရောဂါ၊ ပင်စည်အစေးထွက်ရောဂါ၊ ဒေါင်းနီးရွက်ခြောက် ရောဂါများ ကျရောက်တတ်သဖြင့် မြန်မာ့စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းတွင် မှတ်ပုံတင်ထားသော မှိုသတ်ဆေးများဖြင့် ကာကွယ်နှိမ်နင်းနိုင်ပါသည်။ ရောဂါကျရောက်သော အပင်အစိတ်အပိုင်းများကို ဖယ်ရှားပြီး မီးရှို့ဖျက်ဆီးပါ။
၅.ဆွတ်ခူးခြင်း၊ ရိတ်သိမ်းခြင်း
သခွားသီးများကို( ၄၅) ရက်မှ စတင် ဆွတ်ခူးနိုင်ပါသည်။ မျိုးအလိုက် ဈေးကွက်ကြိုက် နှစ်သက်သော အရွယ်တွင်ဆွတ်ခူးပါ။
၆. မျိုးစေ့ထုတ်လုပ်ခြင်း
ဒေသမျိုးများမှသာ မျိုးစေ့ထုတ်ယူနိုင်ပါသည်။ (သို့သော် ဆရာကြီးတစ်ဦး၏ အဆိုအရ စပ်မျိုးများမှ သေချာရွေးချယ်၍ မျိုစေ့ထုတ်လျှင်လည်း ၂-၃ နှစ်ထိ စိုက်ပျိုးနိုင်ပါသည်။) မျိုးစေ့ထုတ်ယူခြင်းအတွက် မိခင်ပင်စည် အဆစ်နံပါတ် (၈-၁၅) ဆစ်မှ ထွက်သော ဘေးကိုင်းများမှ မျိုးသီးယူပါ။ ရောဂါပိုးမွှားကင်း၍ ပန်းပွင့်ပြီး (၁)လပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ကောင်းစွာရင့်မှည့်သော အသီးကိုခူး၍ အရိပ်အောက်တွင် အသီးဇောက်ထိုး ထောင်ထားပြီး တစ်ပတ်ခန့် သိမ်းဆည်းထားရပါမည်။ အစေ့ရှိသော အပျော့ပိုင်းကို ခွဲထုတ်၍ အစေ့ထုတ်ယူပြီး အချွဲနှင့်အတူ (၂၄)နာရီ (၁-ရက်) အချဉ်ဖောက်ခံထားရပါမည်။ ထို့နောက် အချွဲပြောင်အောင် ဇကာဖြင့် ဖြေးဖြေးတိုက်ပြီး ရေပြောင်အောင် ဆေးရပါမည်။
ဆေးပြီး (၄၅)မိနစ်အတွင်း နေရောင်အောက်တွင် နေ့ဝက်ခန့် ရေခြောက်အောင်လှန်း၍ အရိပ်တွင် (၂) ရက် လေသလပ်ခံ အခြောက်လှန်းပါ။ အခြောက်လှန်းစဉ် သခွားစေ့များကို လက်သန့်သန့် ဖြင့်မွှေပေးပါ။ ခြောက်သွေ့သော အစေ့ကို ပုလင်း၊ သံပုံးများတွင် ထည့်၍ လေလုံအောင် အဖုံးပိတ်ပါ။ ထိုသို့ သိမ်းဆည်း ရာတွင် ထုံးကျောက်မှုန့်ကို အိတ်နှင့် ချုပ်၍ အစိုဓာတ်ထိန်းရန် ထည့်ပေးရပါမည်။
(အစိမ်းရောင်လမ်း စိုက်ပျိုးရေး သင်ရိုးစာအုပ်မှ ကူးယူဖော်ပြသည်)
